ਜੌਹਰ ਦਾ ਚੌਬਾਰਾ | جوہل داچوبارہ

ਤੇ ਅਵਾਗਤ ਬੰਗਲੇ ਦੀ ਡਿੰਗੀ ਪੱਕੀ

ਯਾਰ ਓਹ ਜ੍ਹੋਲਾਂ ਦੇ ਅੱਡੇ ਤੇ ਜਿੱਥੋਂ ਅੱਟੀ ਦੇ ਟਾਂਗੇ ਚਲਦੇ ਸੀ, ਪੱਕੀ ਦੇ ਪਰਲੇ ਪਾਸੇ ਇਕ ਚੌਬਾਰਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਥੱਲੇ ਚਾ ਦਾ ਹੋਟਲ ਤੇ ਉੱਤੇ ਅਲੈਕਸ਼ਨ ਆਫ਼ਿਸ। ਓਹ ਹਾਲੇ ਵੀ ਓਥੇ ਈ ਹੈ?
ਤੈਨੂੰ ਓਹ ਚੌਬਾਰਾ ਕਿੱਥੋਂ ਚੇਤੇ ਆ ਗਿਆ!
ਆਪਣੇ ਤਾਯਾ ਜਾਦ ਭਰਾ ਹਫ਼ੀਜ਼ ਨਾਲ ਫ਼ੌਨ ਤੇ ਗੱਲ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ ਜੇਹੜਾ ਨਾਨਕੇ ਪਿੰਡ ਲਾਗੇ ਮਿਲ ਵਿਚ ਕਮ ਕਰਦਾ ਏ॥
ਚੌਬਾਰਾ ਵੀ ਓਥੇ ਈ ਏ ਤੇ ਅਲੈਕਸ਼ਨ ਆਫ਼ਿਸ ਵੀ। ਹੋਟਲ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਥੋੜਾ ਉਰਾਂ ਸ਼ਿਫ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ ਏ॥
ਮੇਰਾ ਭਰਾ ਇਕ ਕਮ ਤੇ ਕਰੀਂ ਮਿਲ ਆਉਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਜੋਹਲ ਥਾਣੀ ਲੰਘੀਂ ਤੇ ਓਸ ਚੌਬਾਰੇ ਦੀ ਫ਼ੋਤੋ ਲੈ ਕੇ ਘੱਲੀਂ॥
ਹਫ਼ੀਜ਼ ਪਹਿਲਾਂ ਤੇ ਹੱਸਣ ਲੱਗ ਗਿਆ ਪਰ ਫ਼ੇਰ ਓਹਨੇ ਹਾਮੀ ਭਰ ਲਈ ਕੇ ਚੱਲ ਤੂੰ ਵੀ ਕੀ ਯਾਦ ਕਰੇੰਗਾ॥

ਉਰਦੂ ਦੇ ਨਾਮੀ ਨਾਵਿਲ ਨਿਗਾਰ ਅਬਦੁੱਲਾ ਹੁਸੈਨ ਨੇ ਕਿਤੇ ਲਿਖਿਆ ਏ “ਆਦਮੀ ਕੀ ਯਾਦ ਕਾ ਲੰਗਰ ਭੀ ਕਿਆ ਅਜਬ ਮੰਨਜ਼ਰ ਹੈ”। ਸਜਣੋ ਤੇ ਮਿਤਰੋ ਸਾਡੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਦਾ ਜਹਾਜ਼ ਜੋਹਲ ਤੇ ਅਪੱੜਿਆ ਏ ਤੇ ਆਪਾਂ ਵੀ ਕੁਝ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਦਾ ਲੰਗਰ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਸੁਟ ਕੇ ਵੇਖਦੇ ਆਂ॥

ਜੋਹਲ ਨਾਨਕੇ ਪਿੱਡ ਦਾ ਲਾਰੀ ਸਟਾਪ ਸੀ ਤੇ ਅਵਾਗਤ ਬੰਗਲਾ ਦਾਦਕਿਆਂ ਵਲ ਦਾ। ਦਿਲ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਚਾਹ ਮਾਂ ਵਲ ਦੇ ਨਾਨਕਿਆਂ ਦਿ ਹੁੰਦੀ ਏ ਏਸ ਕਰਕੇ ਜੋਹਲ ਪਹਿਲਾਂ ਚੇਤੇ ਆਇਆ ਤੇ ਨਾਲ ਓਹਦਾ ਭੁਲਿਆ ਵਿਸਰਿਆਂ ਚੌਬਾਰਾ ਵੀ। ਪਰ ਸਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਵਧ ਜੇਹੜੀ ਯਾਦ ਦਿਲ ਵਿਚ ਹੂਕ ਜੇਹੀ ਬਣ ਕੇ ਸੱਟ ਮਾਰਦੀ ਏ ਓਹ ਮੰਨਜ਼ਰ ਏ ਜਦੋਂ ਭਾਂਵੇਂ ਜੋਹਲ ਹੋਵੇ ਕੇ ਅਵਾਗਤ ਟਾਂਗਾ ਰਮਕੇ ਰਮਕੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਰਾਹ ਟੁਰਦਾ ਤੇ ਪਿਛਲੀ ਸੀਟ ਤੇ ਬੈਠੀਆਂ ਸਵਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਰ ਤਕ ਓਹ ਚੌਬਾਰਾ ਦਿਸਦਾ ਰਹਿੰਦਾ। ਅਵਾਗਤ ਬੰਗਲੇ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਚੌਬਾਰਾ ਤੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਜੜਾਂਵਾਲਾ ਤੋਂ ਫ਼ੈਸਲਾਬਾਦ ਟੁਰਦੀ ਜਾਂਦੀ ਪੰਕੀ ਸੜਕ ਅਵਾਗਤ ਤੋਂ ਇਕ ਡਿੰਗੇ ਰੁਖ਼ ਤੋੰ ਲੰਘਦੀ ਸੀ। ਟਾਂਗੇ ਮਗਰ ਬੈਠਿਆਂ ਨੂੰ ਓਹ ਡਿੰਗੀ ਪੱਕੀ ਬੜੀ ਦੇਰ ਤਕ ਝਾਤੀਆਂ ਮਾਰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ॥

ਗੱਲ ਹੁਣ ਪੁਰਾਣੀ ਹੋ ਗਈ ਏ ਪਰ ਹਾਲੇ ਤਕ ਯਾਦ ਏ ਕੇ ਅੱਡੇ ਤੇ ਲਾਰੀ ਤੋਂ ਉਤਰ ਕੇ ਪਹਿਲਾ ਕਮ ਅੱਬੂ ਨੇ ਨਿਆਣੇ ਤੇ ਨਗ ਪੂਰੇ ਕਰਨੇ ਤੇ ਫ਼ੇਰ ਪਿੰਡ ਵਾਸਤੇ ਸਾਲਮ ਟਾਂਗਾ ਕਰਾਉਣਾ। ਅੱਗਿਓੰ ਟਾਂਗੇ ਵਾਲਾ ਵੀ ਪਿੰਡ ਦਾ ਕੋਈ ਚਾਚਾ ਤਾਯਾ ਈ ਹੁੰਦਾ ਸੀ॥
ਆ ਬਈ ਸਈਦ ਅਹਮਦਾ ਆ ਗਿਆ ਏਂ ਬਿਸਮਿੱਲਾ॥
ਬੈਠੋ ਭੈਣ ਮੇਰਿਏ ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ॥

ਟਾਂਗਾ ਪਿੰਡ ਵਲ ਮੂੰਹ ਕੀ ਕਰਦਾ ਆਲੇ ਦਵਾਲੇ ਦਿਆਂ ਹੱਟੀਆਂ ਤੇ ਖੋਖਿਆਂ ਉਤੇ ਖਿਲਰੇ ਸੁਨੇਹੇ ਤੇ ਸਾਮਾਨ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਗ ਪੈੰਦੇ॥
ਮੇਰਾ ਵੀਰ ਆ ਜੰਤਰੀ ਰਾਹ ਵਿਚ ਗਿੱਦੜ ਪਿੰਡੀ ਦੀ ਮਸੀਤ ਦੇ ਮੌਲਵੀ ਜੀ ਨੂੰ ਦੇਂਦਾ ਜਾਈਂ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਡਬ ਵਿਚ ਪਾਲੈ ਰਾਹ ਵਿਚ ਨਾ ਸੁਟ ਦਈਂ!
ਅਠਾਟ ਵਿਚ ਸ਼ੇਰੇ ਦੀ ਹੱਟੀ ਉਤੇ ਸੀਰਨੀ ਦੇ ਪੈਕਟ ਪਹੁੰਚਾਣੇ ਨੇ। ਜੜਾਂਵਾਲਿਓਂ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਲੇ ਆਏ ਸੀ॥
ਸ਼ਾਵਾਸ਼ੇ ਸ਼ੇਰਾ ਆ ਲੰਬੜਾਂ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਫੇਹਲਾਬਾਦੋਂ ਕਾਬਲਾ ਮੰਗਾਇਆ ਸੀ ਜਾਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਫੜਾਂਦਾ ਜਾਈਂ॥

ਟਾਂਗੇ ਵਾਲਾ ਘੋੜੇ ਦੇ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਲੂਸਣ ਦੀ ਗੁਥੀ ਲਾ ਕੇ ਜਿਉਂ ਸੁਨੇਹੇ ਅਕੱਠੇ ਕਰਨ ਲਗਦਾ ਥਕ ਹਾਰ ਕੇ ਕਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ ਵੇ ਤੋਰ ਲੈ ਵੇ ਭਰਾਵਾ ਜੇਠ ਹਾੜ੍ਹ ਦੀ ਗਰਮੀ ਵਿਚ ਸਾਨੂੰ ਐਥੇ ਈ ਲੂਹਣਾ ਏ! ਅਗਲੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਦੇ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਅੱਬੂ ਤੇ ਨਿੱਕੇ ਭੈਣ ਭਰਾ ਹੁੰਦੇ ਸੀ। ਕੁਝ ਘੋੜੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਦਾ ਚਾ ਕੁਝ ਓਹਦੀ ਪੂਛਲ ਤੇ ਹੱਥ ਫੇਰਨ ਦਾ। ਨਾਲ ਇਕ ਪਾਸੇ ਬਮ ਉਤੇ ਬੈਠੇ ਟਾਂਗੇ ਵਾਲੇ ਦੇ ਹਵਾ ਵਿਚ ਘੁਮਦੇ ਛਾਂਟੇ ਦੀ ਸੜਕ ਸੜਕ ਦੀ ਆਵਾਜ਼। ਮੈਂ ਪਿਛਲੀ ਸੀਟਾਂ ਤੇ ਮਾਂ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਬਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਪਿਛਲੀ ਸੀਟ ਜਿੱਥੋਂ ਜੋਹਲ ਦਾ ਚੌਬਾਰਾ ਤੇ ਅਵਾਗਤ ਬੰਗਲੇ ਦੀ ਡਿੰਗੀ ਪੱਕੀ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਟੁਰਦੇ ਸਨ॥

ਸਾਲ ਪਿੱਛੋਂ ਮਹੀਨੇ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਵਾਸਤੇ ਪਿੰਡ ਆਏ ਸ਼ਹਰਿਆਂ ਨੂੰ ਓਥੇ ਦਾ ਰਹਿਣ ਸਹਿਣ ਇਕ ਵਖਰੇ ਸਟਾਈਲ ਨਾਲ ਫ਼ੈਸੀਨੇਟ ਕਰਦਾ। ਘਰ ਦਾ ਕੱਚਾ ਫ਼ਰਸ਼ ਤੇ ਕੱਚੇ ਅੰਦਰ ਦੀ ਮਹਿਕ। ਵੇਹੜੇ ਵਿਚ ਠੰਡੀ ਛਾਵੇਂ ਖੜੀ ਦਾਦੇ ਦਾਦੀ ਦਿ ਹਮ ਉਮਰ ਨਿੱਮ੍ਹ। ਮਰੱਬੇ ਦੀ ਸੈਰ ਵੱਟਾਂ ਉਤੇ ਬੰਨੇ ਬੰਨੇ ਤੁਰਨ ਦਾ ਚਾ। ਖਾਲ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਲਗਣ ਵਾਲੀ ਵਾਰੀ ਉਤੇ ਚੁੱਭੀ ਮਾਰ ਕੇ ਤਾਰੀ ਲੈਣ ਦੀ ਹੁੜਕ। ਮੌਸਮ ਦਾ ਫਲ ਹਥੀਂ ਤੋੜ ਕੇ ਖਾਣ ਦਾ ਸੁਆਦ। ਕਿਤੇ ਦੂਰੋਂ ਲੋਰੀ ਵਾਂਗੂੰ ਕੱਨਾਂ ਤੇ ਡੁਲਦੀ ਕਣਕ ਪਹਿਣ ਵਾਲੀ ਚੱਕੀ ਦੀ ਕੂ ਕੂ। ਤੇ ਮਗਬਰ ਦੀ ਬਾਂਗ ਦੇ ਨਾਲ ਪਾਥੀਆਂ ਦੀ ਅੱਗ ਉਤੇ ਪੱਕੀ ਓਸੇ ਚੱਕੀ ਦੇ ਆਟੇ ਦੀ ਰੋਟੀ ਨਾਲ ਅੱਲਾ ਬਖ਼ਸ਼ੇ ਰੰਗ ਵਾਲੀ ਅੱਮੀ ਦੇ ਹੱਥ ਦੀ ਰਿੰਨ੍ਹੀ ਮਾਂਹਾਂ ਛੋਲਿਆਂ ਦੀ ਦਾਲ ਰੱਜ ਕੇ ਖਾ ਲੈਣ ਮਗਰੋਂ ਚੜ੍ਹਦੀ ਘੂਕੀ।

ਪੱਖੇ ਦੇ ਨਾਲ ਡਾਹੇ ਪਹਿਲੇ ਮੰਜੇ ਉਤੇ ਲੇਟੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਦੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਘੁੱਟਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹਵਾ ਜੇ ਝੋਂਕੇਆਂ ਦਾ ਸੁਆਦ ਲੇਂਦੇ ਪੋਤੇ ਪੋਤੀਆਂ। ਤੜਕੇ ਬਾਂਗਾਂ ਵੇਲੇ ਬੀਬੀ ਦੀ ਰੜਕਦੀ ਮਧਾਣੀ ਦੇ ਅਲਾਰਮ ਦੇ ਨਾਲ ਖੁੱਲਣ ਵਾਲੀ ਅੱਖ ਤੇ ਸਾਰੀ ਦੇਹਾੜੀ ਦਾ ਟਾਇਮ ਟਪਾ ਲੈਣ ਤੋੰ ਬਾਦ ਵੀ ‘ਅਜੇ ਹਾਲੇ ਸਵੇਰ ਦੇ ੯ ਇ ਵੱਜੇ ਆ!’ ਵਾਲੀ ਹੈਰਾਨੀ। ਪੰਜਾਬ ਟੈਕਸਟ ਬੁਕ ਬੋਰਡ ਦੀ ਉਰਦੂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿਚ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਮੁਹੰਮਦ ਨਾਜ਼ਿਰ ਦੀ ਲੱਮੀ ਪਰ ਬੜੀ ਵਧਿਆ ਨਜ਼ਮ ਜੋਗੀ।

ਗੱਲ ਸਜਣੋ ਵਾਹਵਾ ਈ ਖਿੱਲਰ ਖੁੱਲਰ ਗਈ ਏ ਤੇ ਏਸ ਖਿਲਰੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਅਕੱਠਾ ਕਰਦੇ ਆਂ। ਪਿੰਦੋਂ ਵਾਪਸ ਜੋਹਲ ਦੇ ਚੌਬਾਰੇ ਤੇ ਅਵਾਗਤ ਬੰਗਲੇ ਦੀ ਡਿੰਗੀ ਪੱਕੀ ਵਲ ਮੁੜ ਟੁਰਦੇ ਹਾਂ। ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਤੇਜ਼ੀ ਛਡ ਕੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਂਤ ਮਾਹੋਲ ਵਿਚ ਆਂਦਿਆਂ ਤੇ ਛੁੱਟੀਆਂ ਮੁਕਣ ਤੇ ਉਲਟੇ ਪੈਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਹਬੜ ਤਬੜ ਵੱਲ ਪਰਤਣ ਵੇਲੇ ਦਿਲ ਕਮਲਾ ਕੂੰਜ ਵਾਂਗੂੰ ਕੁਰਲਾਉਂਦਾ ਸੀ॥

ਇੰਨੇ ਵਰ੍ਹੇ ਲੰਘ ਗਏ ਜੁੱਸੇ ਵੱਡੇ ਹੋ ਗਏ ਤੇ ਉਮਰਾਂ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਕੱਸੇ ਗਏ ਪਰ ਦਿਲ ਹਾਲੇ ਵੀ ਓਹੀ ਕਮਲਾ ਏ। ਅਵਾਗਤ ਬੰਗਲੇ ਦੀ ਓਹੀ ਡਿੰਗੀ ਪੱਕੀ ਭਾਲਦਾ ਏ। ਤੇ ਐਂਵੇਂ ਬੈਠੇ ਬੈਠੇ ਨਮਾਸ਼ਾਂ ਵੇਲੇ ਜੋਹਲ ਦੇ ਚੌਬਾਰੇ ਦਾ ਚਾਨਣ ਕਦੀ ਕਦੀ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਰੜਕਣ ਕਗ ਪੈਂਦਾ ਏ॥

ਵੇ ਮੈਂ ਭੁੱਲ ਗਈ ਮੋੜ ਤੇ ਆ ਕੇ
ਲੱਮੀ ਸੀਟੀ ਮਾਰ ਮਿਤਰਾ
ਵੇਹੜਾ ਨਿੰਮ੍ਹ ਵਾਲਾ ਉੱਤੇ ਵੇ ਚੌਬਾਰਾ
ਓਹੋ ਘਰ ਮਿਤਰਾਂ ਦਾ